AnalysePolitiek
De nucleaire bekering van premier Alexander De Croo en de Open Vld heeft alvast één politiek neveneffect. Een herhaling van een Vivaldi-coalitie met groenen wordt lastig na 2024. ‘Campagnepraatjes van een premier die partijwoordvoerder is geworden’, oordeelt Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout.
Het was een opmerkelijk beeld vanop de VN-klimaatconferentie in Dubai. Premier De Croo pronkt op een foto naast onder meer de Franse president Emmanuel Macron en conferentievoorzitter sultan Ahmed al-Jaber. Op de achtergrond hangt de belofte die het gezelschap verbindt: ‘Tripling Nuclear Energy by 2050’ – verdrievoudig nucleaire energie tegen 2050. Die ambitie wordt gesteund door twintig landen en moet helpen om fossiele energie tegen 2050 zoveel mogelijk uit de wereld te helpen. Een stevige uitdaging: in augustus van dit jaar voorspelde het Internationaal Atoomagentschap nog een verdubbeling, wat ook al een optimistische schatting was.
Verder dan de foto reikt het Belgische engagement vooralsnog niet. Premier De Croo ondertekende de verklaring in Dubai zelf niet. Kon ook niet, want zo’n signatuur zou eerst het akkoord van de ministerraad moeten krijgen en die is niet eens gevraagd. “De Croo spreekt niet namens de regering. Dit zijn niet meer dan de campagnepraatjes van een premier die de woordvoerder van zijn partij geworden is”, vindt Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout.
Scherpe bocht
Het beeld past in een breder pro-nucleair manoeuvre van De Croo en Open Vld. De partij zette de bocht al eerder in, nog onder het voorzitterschap van Egbert Lachaert, maar nu wordt een tandje bijgestoken. Eerst maakte De Croo de opening om de levensduur van de reactoren Doel 4 en Tihange 3 niet met tien maar met twintig jaar te verlengen en om ook de herstart van andere reactoren te onderzoeken. Daar kwam partijvoorzitter Tom Ongena bovenop. Die stelde in De Tijd dat België vol voor de bouw van nieuwe, kleinere centrales moet gaan.
Dat is een scherpe bocht. Onder Gwendolyn Rutten maakte Open Vld in de vorige, ‘Zweedse’ regering van het vasthouden aan de kernuitstap nog een breekpunt. Die regering-Michel legde uiteindelijk de definitieve kalender van de nucleaire exit vast, wat de mogelijkheden van het huidige kabinet om daar nog verandering in te brengen fors beperkte. Die beweging kwam er pas na de Russische inval in Oekraïne en de daaropvolgende energieschok. Voordien hield de regering-De Croo netjes vast aan de kernuitstap, wat Rutten eind 2021 nog trots stemde. “Guy Verhofstadt maakte de wet. Ik hield ze overeind. Vandaag realiseert Alexander De Croo de uitstap uit oude kernenergie”, schreef ze toen op Twitter.
Daar is nu dus helemaal geen sprake meer van. “De energiecrisis heeft duidelijk gemaakt dat het idee wankel is dat je de transitie naar groene energie kunt opvangen met goedkoop en makkelijk voorradig gas”, legt Tom Ongena de verandering uit. “Voor ons staat de zekerheid en betaalbaarheid van energiebevoorrading voorop. Dan komt kernenergie logischerwijs weer in beeld.”
Volgens Ongena is de consequentie dat je ook al nadenkt over de bouw van kerncentrales van de nieuwe generatie. Die zogenaamde SMR-reactoren zullen kleiner, flexibeler inzetbaar en mogelijk ook wat goedkoper zijn. “De elektrificatie van de energievoorziening zal de vraag naar elektriciteit sterk doen toenemen. Nucleair heeft zijn plaats in die mix, naast hernieuwbare energie. België heeft de knowhow om een vooraanstaande rol te spelen in die ontwikkeling.”
Rendabele optie
De liberale positiewissel komt niet uit de lucht vallen. De Croo baseert zich op een recent onderzoek van experts van Energyville. Daaruit bleek dat een verdere verlenging van de twee open kernreactoren met tien jaar extra een rendabele optie zou kunnen zijn. Bij een heropening van andere reactoren is dat heel wat minder zeker. Energyville bekeek ook al of de SMR’s kunnen helpen. En dat zou inderdaad kunnen: als de investeringskost binnen de perken blijft, zouden SMR’s tegen 2050 ongeveer evenveel energie kunnen leveren als kerncentrales vandaag.
Dat is nog wel een grote ‘als’. “Technisch is er weinig twijfel dat die nieuwe generatie SMR’s haalbaar is”, zegt Pieter Vingerhoets van Energyville. “De vraag is of het ook financieel rendabel kan. Het gaat over een investering die pas na 60 jaar afgeschreven zal zijn. Ik zie geen industriële speler die dat risico kan dragen zonder garantie van een overheid. Ook in andere landen zal de vraag dus zijn in welke mate de overheid het investeringsrisico wil afdekken.”
Op politiek vlak zou het nieuwe nucleaire debat een voortzetting van de federale Vivaldi-coalitie wel ernstig kunnen bemoeilijken. Open Vld wil dat een volgende regering de wet op de kernuitstap schrapt. Tom Ongena: “Wij kijken zonder dogma’s naar de toekomst van de energietransitie.” Voor Groen is dat een lastig punt. “Dat is geen kwestie van dogma’s”, vindt Jeremie Vaneeckhout. “De grootste uitdaging zit ’m in het op tempo houden van investeringen in hernieuwbare energie, niet in kernenergie. De twee reactoren blijven sowieso open tot 2035. Van SMR-reactoren zal ten vroegste sprake zijn in 2045. Ik zie de ene na de andere test met een sisser aflopen. Het is onnozel om daar nu al campagne over te voeren.”
Van campagne gesproken. In maart 2024 is België gastheer voor de eerste nucleaire energietop, met premier Alexander De Croo als covoorzitter. Dat is in volle aanloop naar de verkiezingen in juni. De kans dat kernenergie een thema wordt in de kiesstrijd is dus aanzienlijk.
De bocht van Open Vld: van pleitbezorger van kernuitstap tot nucleaire promocampagne - De Morgen
Read More
No comments:
Post a Comment