PortretNederland
Maakt Nederland zich alwéér op voor een politieke aardverschuiving? Met een nieuwe lijst van Kamerlid Pieter Omtzigt zouden de traditionele partijen nog maar eens een dreun kunnen krijgen. Maar wie is Omtzigt, de man voor wie Den Haag de adem inhoudt?
Het centrum van de Nederlandse politiek staat de afgelopen weken onder constante hoogspanning. De regering viel, minister-president Mark Rutte kondigde na dertien jaar zijn nakend afscheid aan, en de ene na de andere partijleider zei Den Haag vaarwel. Maar tegelijk waren de schijnwerpers gericht op één Kamerlid, Pieter Omtzigt. De vraag die iedereen bezig hield: doet-ie het, of doet-ie het niet?
Hij doet het, zo maakte Omtzigt afgelopen weekend zelf bekend: bij de verkiezingen van volgend jaar komt hij op met een eigen partij, Nieuw Sociaal Contract. Omtzigt zou volgens peilingen bij alle traditionele partijen stemmen weg kunnen knippen. Vele jaren lang zetelde hij voor het christelijk-conservatieve CDA. Omtzigt heeft een uitgesproken centrumrechts profiel, maar kan met zijn retoriek ook kiezers op links verleiden.
En dat jaagt alle andere partijen de daver op het lijf. Volgens een recente peiling – toen Nieuw Sociaal Contract nog niet boven het doopvont gehouden was – kon Omtzigt met een nieuwe lijst uit het niks 29 procent van de stemmen halen en met grote voorsprong de grootste partij van Nederland worden.
Hoeveel dat zegt? Weinig, zegt politicoloog André Krouwel (Vrije Universiteit Amsterdam). “De Nederlandse kiezers zijn heel erg volatiel: bijna de helft beslist pas in de laatste drie dagen voor wie ze gaan stemmen. En de verkiezingen zijn nog heel ver af voor betrouwbare peilingen.”
Oplawaai
Toch is Den Haag uiterst nerveus. Want zelfs als hij maar de helft van die kiezers overtuigt, wordt zijn partij er een om rekening mee te houden.
Bovendien is de Nederlandse politiek nog niet bekomen van de existentiële crisis na de provinciale verkiezingen eerder dit jaar. De BoerBurgerBeweging (BBB) werd over nagenoeg het hele land de grootste partij, surfend op het ongenoegen over de stikstofcrisis. Het hele politieke establishment kreeg daarbij een dreun van jewelste. De traditionele partijen hebben geen zin om zo snel daarna opnieuw een oplawaai te krijgen van Omtzigt.
Wat heeft Omtzigt dan dat een ander niet heeft? “Hij is heel kritisch over ‘het systeem’, waarmee hij appelleert aan mensen die wantrouwig zijn en toch al vinden dat Den Haag vol zakkenvullers zit. En in Nederland is er een grote groep kiezers te verleiden met het sentiment dat er iets mis is met het systeem,” zegt Volkskrant-columniste Sheila Sitalsing.
Krouwel plaatst hem daarom zelfs in een intussen goed ingeburgerde traditie van Nederlandse antisysteempopulisten die vanuit het niets bijzonder populair worden: Pim Fortuyn, Geert Wilders, Rita Verdonk, Thierry Baudet, en zeker ook Caroline van der Plas van de BBB. Al valt Omtzigt wellicht nog het best te vergelijken met Pim Fortuyn. Hij is niet tegen migratie of tegen Europa zoals Wilders of Baudet. En in tegenstelling tot Van der Plas kijkt Omtzigt wel naar de intensieve veeteelt om het stikstofprobleem op te lossen.
Maar wat Omtzigt uniek maakt in dat rijtje, is dat hij door velen gezien wordt als een onwaarschijnlijk goed Kamerlid. Zelfs wanneer het CDA in de regering zetelt, voelt Omtzigt niet in het minst geremd om het beleid flink op de korrel te nemen. De particratie heeft op hem geen vat.
Doorbijter
Zijn grootste kwaliteit, zo geven vriend en vijand toe, is dat Omtzigt een doorbijter is. Hij kan als geen ander problemen in het beleid of ‘het systeem’ bovenhalen. En eens hij een dossier beet heeft, laat hij niet meer los. “Hij heeft een zekere grondigheid en degelijkheid over zich”, zegt Sitalsing. “Dat maakt hem enorm populair.
Maar onder collega’s wordt die grootste kwaliteit ook als een zwakte gezien. Omtzigt benoemt problemen, maar oplossingen zoeken is voor iemand anders, klinkt het dan. Oud-minister Henk Kamp zei het begin augustus zo: “Hij is altijd blijven steken in het becommentariëren. Verantwoordelijkheid heeft hij nog nooit genomen.”
“Oplossingen voor de problemen verzinnen en ze nog uitvoeren ook? Deze meneer gaat dat niet kunnen, dat gaat gierend mis”, denkt ook Krouwel. Critici wijzen erop dat Omtzigt al twee keer een hele tijd ziek thuis zat – een burn-out, of minstens zwaar overspannen. En als hij wel aan het werk is, heeft hij de reputatie dat er met hem heel moeilijk samen te werken valt.
Al heeft die reputatie ook een flink stuk bijgedragen aan de mythe rond Omtzigt. Binnen het CDA werd hij al enige tijd op een zijspoor gezet, wegens niet in toom te houden. En bij de formatie van een nieuwe Nederlandse regering werd ook al gesproken over hoe er met de ‘lastpak’ Omtzigt omgegaan zou worden. Het leverde een iconisch beeld op, van een nota onder de arm van verkenner Kajsa Ollongren, waarop te lezen stond: Omtzigt, functie elders.
Het beeld van Omtzigt als uitdager van de macht stond daarmee in cement gebeiteld, nu zwart op wit te zien was hoe de macht hem probeerde uit de weg te ruimen. Krouwel: “En dan ging Rutte er ook nog over liegen. Vier dagen lang ging het in het parlement over Omtzigt, terwijl hij nota bene overspannen thuis zat. Dan krijg je echt een sterrenstatus.”
Pieter Omtzigt, de wervelwind die Nederland wil hertekenen: 'Oplossingen verzinnen en ze nog uitvoeren ook? Dat gaat mis' - De Morgen
Read More
No comments:
Post a Comment