Vijf vragenNucleaire optie
De Europese Commissie en haar belangrijkste bondgenoten hebben besloten een aantal Russische banken af te sluiten van het internationale betalingssysteem Swift. Ze willen hiermee Rusland treffen in zijn ‘oorlogskas’. Ook de Russische centrale bank en oligarchen en andere leden van de Russische elite worden aangepakt. De roep om Rusland uit het internationaal betalingsverkeer te gooien, klonk de afgelopen dagen steeds luider. Maar wat betekent het concreet?
Nu Rusland deels uit het internationaal betaalnetwerk Swift wordt gekegeld, kunnen de gevolgen nog groter zijn dan het geval is bij het al aangekondigde ‘zwaarste pakket sancties ooit’. Daarin zitten onder meer exportverboden en het bevriezen van Russische financiële tegoeden in Europa. Ook kunnen Russische banken geen geld meer ophalen in de Europese Unie.
Onder meer het Verenigd Koninkrijk, de Baltische staten en Oekraïne vroegen eerder al om wat de afgelopen maanden meermaals de ‘nucleaire optie’ is genoemd. Deze stap botste de voorbije week nog op weerstand van landen als Duitsland en Italië, die veel zaken doen met Rusland, maa beide landen bonden gisteren in. Waarom werd de inzet van Swift zo zwaar bediscussieerd, en wat betekent het juist? Vijf vragen.
Wat is Swift?
Swift is een samenwerkingsverband van banken om het internationaal betalingsverkeer in goede banen te leiden. Het is een berichtendienst waarop elfduizend financiële instellingen uit zo’n tweehonderd landen zijn aangesloten. Ze gebruiken het om elkaar te informeren over welke betalingen eraan komen, en hoe ze die moeten verwerken. Dagelijks zijn er zo’n 42 miljoen betaalinstructies via het netwerk.
Als Rusland geen toegang meer heeft tot Swift, dat zijn hoofdzetel in België heeft, is het knap lastig om nog grensoverschrijdende betalingen uit te voeren tussen Rusland en andere landen. In 2020 was het land goed voor 1,5 procent van alle uitgevoerde betalingen via Swift.
Volg alle ontwikkelingen over de Russische invasie in Oekraïne in onze liveblog
Lees ook: Heeft Poetin zich mispakt? Oorlog in Oekraïne verloopt toch niet zoals Russische president had gehoopt
Kan Rusland zomaar afgekoppeld worden?
Op het eerste gezicht niet. Swift heeft namelijk beloofd om politiek neutraal te blijven. Dat moet wel met een korrel zout worden genomen. In 2018 zetten de Verenigde Staten Swift al eens onder druk om Iraanse banken de toegang te ontzeggen tot het netwerk.
De VS kregen hun zin, ook al waren verschillende Europese landen daar toen tegen. Swift noemde de stap ‘betreurenswaardig’ maar nam die ‘in het belang van de stabiliteit en integriteit van het bredere mondiale financiële systeem’.
Als de Russische banken niet langer met Swift kunnen werken, zijn er nog altijd telefoon en e-mail om met buitenlandse banken te communiceren. Dat zou wel een grote toename van de werklast betekenen, met miljoenen transacties per dag.
Waarom de aarzeling?
De nucleaire optie inzetten heeft grote economische gevolgen voor Europa. Rusland is de op vier na grootste handelspartner van de EU. Het land levert 35 procent van het gas dat Europa verbruikt. Als betalingen niet kunnen doorgaan, zullen ook de leveringen van olie en gas stokken. En voor Europese schuldeisers wordt het moeilijker om het geld terug te krijgen dat ze hebben geleend aan Russische kredietnemers.
Kan Rusland er iets tegen doen?
Rusland is zich al jaren bewust van de dreiging. Daarom heeft Moskou in 2014 een eigen alternatief opgezet voor Swift. Dat SPFS heeft wel minder functies, en heel wat minder gebruikers – volgens de Russische centrale bank ongeveer vierhonderd. Het betalingssysteem neemt op dit ogenblik ongeveer een vijfde van alle binnenlandse transacties voor zijn rekening.
Er zijn 23 buitenlandse banken bij aangesloten, waaronder een paar Duitse en Zwitserse banken. Landen die het Russische olie en gas willen blijven invoeren, zullen dan moeten toetreden tot SPFS.
Wat is het mogelijke gevolg?
Een van de redenen dat de VS terughoudend zijn om de nucleaire optie volledig uit te oefenen, is dat het hun eigen belangen kan ondergraven. De dollar is de dominante munt in het wereldwijde betalingssysteem. Door dat te gaan politiseren zouden de VS Rusland in de armen van China kunnen drijven.
Dat heeft eveneens een eigen betalingssysteem opgezet, genaamd CIPS, voor grensoverschrijdende betalen in yuan. Hier zijn ongeveer twaalfhonderd banken bij aangesloten uit honderd landen, waaronder verschillende grootbanken. Eind 2021 liepen er dagelijks voor omgerekend 45 miljard euro transacties langs het netwerk, dubbel zoveel als het jaar daarvoor.
Westen zet 'nucleaire' economische optie om Rusland te straffen nu toch (deels) in: wat betekent de afkoppeling van Swift? - De Morgen
Read More
No comments:
Post a Comment