Meer dan een derde van de culturele ondernemingen heeft financiële problemen. Voor de coronacrisis waren die bedrijven gezond. Net voor kerst heeft de sector een nieuwe klap gekregen: zeker tot eind januari gaat een deel weer dicht. Minister voor Cultuur Jan Jambon (N-VA) heeft extra steun beloofd. Hoe staat de brede Vlaamse culturele sector er eind 2021 voor? Zit er nog veel rek op de financiële middelen? En welke impact hebben de steunmaatregelen?
Eerst en vooral: bij de start van de coronacrisis in maart vorig jaar was de Vlaamse cultuursector financieel gezond. Uit cijfers van data-expert Graydon blijkt dat ongeveer 95 procent van de culturele ondernemingen toen in goeden doen was. Nu zit meer dan één derde in de problemen.
“Op dit moment zit 20 procent van de ondernemingen in moeilijkheden en ondervindt 16 procent zware problemen om verder te kunnen bestaan”, zegt Eric Van den Broele van Graydon. “De impact van de coronacrisis op de sector is dus zeker niet te onderschatten, maar toch slaagt de meerderheid van de ondernemingen er nog steeds in het hoofd boven water te houden. Nog 58 procent van alle ondernemingen in de culturele sector zijn resistent. Dat wil zeggen dat ze over voldoende financiële middelen beschikken om nog een hele tijd door te gaan." (De overige 6 procent zat al in de problemen voor de crisis, red.)
Dat de meerderheid van de ondernemingen nog voldoende reserves heeft, klinkt in tegenspraak met veel signalen die uit de podium- en evenementensector komen. Die trekken al langer aan de alarmbel dat ze niet rendabel kunnen werken en dat financiële reserves verdwijnen als sneeuw voor de zon.
De studie van Graydon omvat echter meer dan die sectoren. “Het gaat ook over de kunstensector, musea, bioscopen, audiovisuele media, architectuur, enzovoort”, zegt Van den Broele. “Zowel kleine als grote bedrijven zijn meegenomen, vzw’s, stichtingen, eenmanszaken en bijberoepen. In totaal zijn zo’n 44.000 ondernemingen onderzocht." Graydon deed dit onderzoek op vraag van het departement Cultuur van de Vlaamse overheid en kon al een aantal cijfers vrijgeven.
In "De ochtend" geeft Eric Van den Broele van Graydon meer uitleg bij het onderzoek:
Eric Van den Broele: "Voor de crisis was de cultuursector hypergezond, nu zou maar 14% overleven zonder Vlaamse steun"
Culturele sector staat er globaal genomen beter voor dan het volledige Vlaamse ondernemingslandschap
"Begrijp me niet verkeerd, alle bedrijven in de culturele sector hebben de impact gevoeld van de coronacrisis", zegt Van den Broele. "Hun reserves zijn enorm geslonken, maar het is toch opvallend dat de culturele sector er globaal genomen beter voorstaat dan het volledige Vlaamse ondernemingslandschap. Als je alle Vlaamse ondernemingen bekijkt, is op dit moment nog 47 procent resistent, in de culturele sector is dat nog 58 procent."
Dat heeft volgens hem te maken met het feit dat de culturele sector erg gezond was bij de start van de crisis. “De meeste bedrijven hadden goede reserves”, zegt hij. Ook de steun van de Vlaamse overheid heeft er meer effect gehad. “Zonder steun zou nog 26 procent van alle Vlaamse ondernemingen resistent zijn, maar in de culturele sector zou dat slechts 15 procent zijn. 42 procent zou in moeilijkheden komen en 37 procent zou in zware problemen zitten.”
(lees de reacties van de cultuursector onder het kaderstukje)
Coronasteun in de cultuursector
Culturele ondernemingen konden net als andere bedrijven een beroep op het Vlaams beschermingsmechanisme en federale steunmaatregelen, zoals de tijdelijke werkloosheid. Maar er kwam ook specifieke steun vanuit Vlaanderen. Zo liepen de subsidies door en kon de sector een beroep doen op een noodfonds van 65 miljoen euro. Via de steden en gemeenten kwam nog eens ruim 20 miljoen euro bij lokale cultuurverenigingen terecht.
Culturele spelers die uit de boot vielen konden via het noodfonds een cultuurcoronapremie aanvragen van 1.500 euro. Daarnaast was er ook de culturele activiteitenpremie die vorig seizoen zuurstof wou geven om activiteiten voor publiek te organiseren. Vanuit de sector zelf werden ook solidariteitsacties op poten gezet, zoals LIVE 2020 en SOS Relief.
Minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) heeft beloofd dat er opnieuw steunmaatregelen gaan komen, nu een deel van de sector weer op slot gaat.
8.000 jobs in gevaar
Hoewel de coronasteunmaatregelen een wezenlijk verschil betekent hebben voor de cultuursector, blijkt uit het onderzoek van Graydon dat toch meer dan 6.000 cultuurondernemingen in zware moeilijkheden zitten. Dat gaat over meer dan 8.000 jobs. "Het is ook zo dat binnen de sector bepaalde onderdelen harder getroffen zijn dan andere. Zo hebben de podiumkunsten en dergelijke zeer zwaar te lijden", zegt Van den Broele. "De sectoren die nu opnieuw worden gesloten, zullen ongetwijfeld verdere steun nodig hebben om te kunnen overleven."
Noodfonds 2.0
In de culturele sector zelf leeft nu vooral een grote verslagenheid omwille van de zoveelste sluiting. Sinds maart vorig jaar heeft een groot deel van de sector nog maar amper op volle capaciteit kunnen werken. Nu moeten de zalen opnieuw de deuren sluiten, terwijl de cultuurhuizen veel geïnvesteerd hebben om alles coronaveilig te laten verlopen.
"Er is geen aantoonbaar bewijs dat er in de sector meer besmettingen zijn dan elders waar mensen samenkomen", zegt Bruno Schaubroeck van de Event Confederation, die de belangen behartigt van de evenementensector. "Het is wraakroepend dat onze sector op de strafbank wordt gezet."
De cijfers zijn een gemiddelde, de realiteit is altijd veel gruwelijker.
"Wij willen al werkend uit de crisis geraken. De realiteit is dat veel bedrijven nu in een alles-of-niets-situatie zitten. Veel mensen blijven investeren ook met eigen middelen, omdat ze anders alles kwijt zijn." Hij wijst er ook op dat er mensen zijn die al bijna twee jaar zonder werk zitten. "Die zitten thuis buiten hun wil om. De cijfers zijn een gemiddelde, de realiteit is altijd veel gruwelijker."
“Het klopt dat de steunmaatregelen op korte termijn nuttig waren”, zegt Leen Laconte van Overleg Kunstenorganisaties (OKO) dat de belangen behartigt van de professionele kunstensector. “We willen de beleidsmakers hier expliciet voor te bedanken. Maar de financiële gevolgen zijn ondertussen van langdurige aard. We gaan ervan uit dat het minstens 5 jaar zal duren voordat alles een beetje terug op niveau is." Volgens Laconte zitten de reserves erdoor. "De verliezen in 2021 zijn groot, de cijfers kleuren rood. Er is nu nood aan een noodfonds 2.0."
Jojo-beleid
Volgens Laconte en Schaubroeck is vooral het jojo-beleid nefast. De sector mag openen onder bepaalde voorwaarden, maar moet dan na een tijdje weer terugschroeven en nu weer volledig dicht. "We worden daardoor meer en meer als onbetrouwbare partner gezien", zegt Laconte. Gesubsidieerde cultuurhuizen zien hun aanvullende inkomsten sterk terugvallen. “Sponsordeals afsluiten is op dit ogenblik bijzonder moeilijk, net zoals zalen verhuren."
We worden meer en meer als onbetrouwbare partner gezien
Schaubroeck vraagt zich af welke organisator op den duur nog het initiatief zal willen nemen. "De steunmaatregelen zijn niet op maat van de evenementensector. Als een evenement niet kan doorgaan, valt een hele keten stil. Dat gaat niet alleen over artiesten die niet kunnen optreden, maar ook over podiumbouwers, technici, catering, taxibedrijven, hotels, interimmers en jobstudenten die getroffen worden. Die impact is heel moeilijk in kaart te brengen", zegt hij.
Hij pleit voor een systeem waarbij de overheid zich borg stelt als een evenement niet kan doorgaan. "Er zou een verzekeringssysteem moeten komen voor organisaties die een evenement organiseren. Als het evenement niet kan doorgaan zou de overheid dat 100 procent moeten vergoeden, zodat de volledige keten kan worden betaald. In Nederland gebeurt dat zo in de sector van het live entertainment. Zij krijgen daardoor een enorm concurrentieel voordeel. Wij gaan hier zeer beschadigd uitkomen."
Gisteren heeft minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) samengezeten met de culturele sector om te bekijken welke nieuwe steunmaatregelen er nodig zijn, maar die zijn nog niet concreet. "Dat veroorzaakt veel kopzorgen. Er is dringend nood aan rust in de sector", zegt Schaubroeck. "De overheid zou onmiddellijk steunmaatregelen moeten afkondigen bij een sluiting. Mensen willen weten waar ze aan toe zijn."
Meer dan een derde van culturele organisaties zit in financiële moeilijkheden, Vlaamse steun cruciaal - VRT NWS
Read More
No comments:
Post a Comment