Is de opvolging van Jef Colruyt nabij, nu de groeiformule waarmee zijn winkelketen 30 jaar furore gemaakt heeft ernstig onder druk komt? En wie zijn dan de mogelijke troonopvolgers? ‘Het lijkt het best bewaarde bedrijfsgeheim.’
Jef Colruyt, de CEO en voorzitter van de winkelketen Colruyt, wordt maandag 63. Een verjaardag als een ander, ware het niet dat bij de groep uit Halle al jaren de ongeschreven regel geldt dat directieleden op hun 62ste stoppen om verjonging aan de top mogelijk te maken.
Maar het is onduidelijk of de roerganger van de beursgenoteerde supermarktgroep - die voor iets meer dan de helft in handen is van zowat 150 Colruyt-telgen verspreid over vijf generaties - eraan denkt af te treden. ‘Daar zullen we over communiceren als de tijd rijp is’, zei hij twee weken geleden op de algemene vergadering. Een jaar eerder klonk het zelfs nog zo: ‘Sorry, jongens, jullie hebben er geen zaken mee. Ik ben heel bewust bezig met mijn opvolging, maar in die keuken mogen jullie niet binnen.’
Jef Colruyt was 26 toen hij in 1984 aan zijn eerste job begon bij Colruyt. En hij moest nog 36 worden toen hij tien jaar later van zijn vader Jo te horen kreeg dat hij hem zou opvolgen. ‘Ik weet niet of ik dat zal kunnen’, zei hij toen. ‘Als je denkt dat je het kunt, moet je stoppen’, was het antwoord van zijn vader. Drie maanden later stierf Jo Colruyt en moest Jef aan de bak.
Profiel Colruyt Group
- Omzet (2020): 9,9 miljard euro.
- Brutobedrijfswinst (ebitda): 850 miljoen euro (8,6 procent van de omzet).
- Nettowinst: 416 miljoen euro (4,2%).
- Marktleider: Met een marktaandeel van 31,3 procent de populairste keten van België, voor Ahold Delhaize (Albert Heijn en Delhaize) en Carrefour. Verloor door de coronacrisis voor het eerst sinds 2013 marktaandeel.
- Activiteiten: Bestaat uit de supermarktketen Colruyt, de buurtwinkel OKay, later aangevuld met Spar, de biosupermarkt BioPlanet, de versmarkt Cru, de babywinkel Dreambaby en de speelgoedketen DreamLand. Onlangs werden de fietsenwinkelketen Bike Republic (ex-Fiets!), de kledingwinkel ZEB en de fitnessketen JIMS overgenomen. Investeerde eerder in de onlineapotheek Newpharma en de onlineondergoedverkoper MyComfort24.
- Personeelsleden: 30.000.
De groep groeide onder het bewind van Jef uit tot de grootste supermarktketen van België. Met zijn lage prijzen stak het familiebedrijf concurrenten als Delhaize en GB/Carrefour voorbij. Maar het tij lijkt te keren. Vorig jaar daalde het marktaandeel voor het eerst in jaren. Bovendien verwacht het bedrijf dit jaar een ‘beduidend lagere’ winst te boeken dan vorig jaar.
De verhoogde concurrentie speelt de winkelketen parten. Nadat Aldi en vooral Lidl hun pijlen de voorbije jaren al met succes op Colruyt gericht hebben, ligt het bedrijf vandaag vooral wakker van nieuwe concurrenten uit Nederland. Albert Heijn en Jumbo zijn op oorlogspad. Met spectaculaire promoties - 1+2 gratis of zelfs 1+5 gratis - vreten ze aan de almacht van Colruyt. Want als gevolg van die straffe kortingen moet Colruyt zijn prijzen fors verlagen. De keten belooft zijn klanten de laagste prijs. Dat gaat ten koste van de winstmarge.
Wanneer het personeel Jef vraagt wanneer hij met pensioen gaat, dan antwoordt hij dat hij niet tot zijn 70ste zal blijven zitten.
Tegelijk moet de marktleider miljoenen investeren in digitalisering. Colruyt heeft met Collect&Go de grootste onlinesupermarkt van het land, en die is ook winstgevend. Maar Colruyt doet geen dure thuisleveringen, wat Delhaize, Albert Heijn en Carrefour wel doen. Dit najaar nog wil Colruyt met thuisleveringen beginnen. De vraag is of de groep dat op een voor de klanten aantrekkelijke - lees: goedkope - en voor het bedrijf winstgevende manier kan doen. Als de thuisleveringen van Colruyt bij de klanten niet in de smaak vallen, dan dreigt Colruyt hen te verliezen. Verliest Colruyt er geld mee, dan komt de winst en de beurskoers nog harder onder druk te staan.
De manier waarop de retailer onder het bewind van de huidige CEO 30 jaar furore maakte, staat ernstig onder druk. ‘Colruyt heeft een model uit het verleden’, zegt Stefan Van Rompaey van het winkelvakblad RetailDetail. ‘Met grote winkels, waar grote gezinnen komen, met grote auto’s en grote voorraad- en diepvrieskasten. De keten vindt minder aansluiting bij de stedelijke jongeren en singles. Er zijn wel initiatieven als Cru, BioPlanet en OKay. Maar dat zijn nog nicheketens.’ Tijdens corona verloor Colruyt veel klanten aan de buurt- en stadswinkels van Delhaize en Carrefour.
Het bedrijf worstelt ook met hoe het zijn sterke punt - de laagsteprijzenbelofte - moet vertalen naar de digitale wereld. De webshops van Colruyt negeren kortingen van stenen winkels. Colruyt verlaagt er alleen zijn prijzen als een andere webshop dat ook doet. Het houdt daarbij geen rekening met buitenlandse webwinkels als Amazon en Bol.com. ‘Nochtans maakt de consument geen onderscheid tussen binnen- en buitenlandse webwinkels. Heeft een jong gezin nood aan pampers en vindt het die het goedkoopst bij Amazon? Dan bestellen ze.’
Colruyt zegt dat zijn laagsteprijsgarantie hoe dan ook overeind blijft. Al menen waarnemers dat de retailer de concurrentie niet altijd aankan. ‘Het valt me op: als Albert Heijn een forse korting op een product geeft, is dat bij Colruyt geregeld plots tijdelijk niet te verkrijgen’, zegt Van Rompaey. ‘Colruyt zegt dat dat toeval is, maar ik weet het niet zo.’
Jaren geleden zou een CEO die niet tot de familie behoort minder voor de hand hebben gelegen, maar nu acht ik het wel mogelijk.
Het maakt dat de opvolging van Jef ‘talk of the town’ is geworden, zelfs onder anciens en voormalige directieleden. ‘Ik heb een immense bewondering voor hoe Jef de groep leidt’, zegt Jan Pelgrims, vier jaar aankoopdirecteur bij de franchiseketen Spar en vandaag CEO van Alvo, een koepel van zelfstandige supermarktuitbaters. ‘Maar als hij doet wat hij van zijn mensen vraagt, dan verwacht ik een wissel aan de top. Wanneer? Hier zet ik mijn joker in.’
Ook gewezen Colruyt-directielid Luc Rogge, die in 2014 met pensioen ging na 24 jaar dienst en die nog chef van Jef was toen die als jongeling in de verpakkingsafdeling werkte, sluit een stoelendans niet uit. ‘Jef een beetje kennende zou het kunnen dat hij binnen de kortste keren zegt: ‘Ik stop ermee. Tijd voor de aflossing van de wacht.’ Ik denk dat zelfs het scenario van een niet-familiale of externe CEO niet uitgesloten is.’
De vraag is dan wie de uitverkorene is. ‘Ik heb hem al eerder horen zeggen dat het niet noodzakelijk een familielid moet zijn’, zegt Rogge. ‘Jaren geleden lag dat misschien minder voor de hand, maar zoiets lijkt me niet onlogisch. De firma is ook zo groot geworden dat het goed zou zijn dat de functies van voorzitter en CEO ontdubbeld worden. Jef kent de winkelketen als zijn broekzak. Een schoonmoeder voor anderen zal hij niet zijn. Hij is daarin gegroeid. Hij kan erover waken dat de boel aaneen blijft hangen.’
Risicoavers
Dirk Van den Berghe (58) werd onlangs aangetrokken voor een zitje in de raad van bestuur van Colruyt. De toptransfer deed de geruchten over de opvolging van de CEO niet stoppen. Oost-Vlaming Van den Berghe was CEO van Delhaize tot hij in 2014 opstapte om CEO te worden van Walmart Canada. Daar maakte hij indruk, en twee jaar later werd hij benoemd tot de regionale voorzitter van Walmart Asia en tot topman van Walmart China. Hij maakte er de disruptie in de retailwereld vanop de eerste rij mee en vervulde ook bestuursfuncties bij de onlinespelers Flipkart en JD.com, op Alibaba na de grootste Chinese e-commercegroep.
Colruyt heeft nood aan een CEO die het roer omgooit, maar niet radicaal.
‘Wie Jef ook zal opvolgen, het zou goed zijn als er een frisse wind door het bedrijf waait’, zegt Van Rompaey. ‘De huidige directieleden zijn erg bekwaam, maar Colruyt heeft nood aan verbreding. Het bedrijf worstelt wat met de veranderingen die de sector doormaakt. Het is wat risicoavers. Bovendien is Jef Colruyt een zwaargewicht. Je moet een stevig gewicht hebben om hem op te volgen.’
Daar kan Van den Berghe in beeld komen, al kan het ook zijn dat die via zijn grote adresboek helpt met het voordragen van een opvolger. Welk type CEO heeft Colruyt nodig? ‘Iemand die het roer omgooit, maar niet radicaal’, zegt Van Rompaey. ‘De raad van bestuur en de familie zullen terecht nooit toelaten dat een revolutionair een radicaal andere koers kiest. Het bedrijf blijft succesvol groeien en wordt goed geleid. Maar verandering is nodig, op een open manier. De nieuwe CEO moet ervaren zijn en de verbinding kunnen maken met het jonge, digitale talent dat bij het bedrijf werkt. Colruyt heeft ook nood aan een CEO die bruggen kan bouwen met andere Europese retailers.’
Van de directieleden is Jo Willemyns (54) misschien wel de grootste kanshebber. Hij is getrouwd met Karlien Colruyt, de jongere zus van Frans. Die laatste was een tijd operationeel directeur van de Colruyt-groep en zetelt als vertegenwoordiger van de familietak ‘Franz’ in de raden van bestuur van de winkelketen, de familieholding Korys en de Nederlandse stichting Cozin. Willemyns wordt als ‘zeer bekwaam’ omschreven en heeft als directeur marketing, bevoegd voor klantencommunicatie en klantenbeleving, een sleutelfunctie in de groep.
Ingewijden wijzen erop dat hij door de recente instap van Colruyt in We Connect Data, een specialist in artificiële intelligentie, en door 16.000 smartphones met bedrijfseigen apps onder de medewerkers te verspreiden een datarevolutie in het bedrijf heeft ontketend. Nog sterker worden in de analyse, interpretatie en toepassing van data, om zo als retailer bewuster beslissingen te nemen, is naar eigen zeggen zijn stokpaardje.
Een andere troonpretendent is Stefan Goethaert (54), die sinds 2012 directeur is van de zogeheten voedingsfabrieken van Colruyt, waar vleeswaren, brood en koffie worden bereid. Hij heeft ook de huismerken Boni en Everyday onder zich en de luxesupermarkt Cru. ‘Een zeer grote aanwinst voor Colruyt’, zegt Jean-Pierre Roelands, de pionier van de ‘laagste prijzen’-formule bij Colruyt. In 2016 ging hij met vervroegd pensioen.
Goethaert wordt door Colruyt-kenners beschouwd als een mooi voorbeeld van iemand die van buitenaf in de winkelketen werd gedropt om meteen op hoog niveau aan de slag te gaan. Tussen 1993 en 2012 verdiende hij zijn strepen bij het chemiebedrijf Prayon, waar hij operationeel directeur en CEO was.
Een andere ‘succesvolle transfer’ was Stefaan Vandamme (50), die eerst financieel directeur bij de lingeriemaker Van de Velde was en na zijn overstap naar Colruyt uitgroeide tot de financiële rechterhand van Jef Colruyt. ‘Ook hij heeft een mooi parcours afgelegd, maar heeft Colruyt nood aan iemand met een cijfermatige achtergrond?’, vraagt een waarnemer zich af.
‘Er is heel veel capaciteit aanwezig in het directiecomité’, zegt Roelands. ‘Er zijn verschillende mogelijkheden om Jef te vervangen als dat nodig zou zijn. Ook buiten het bedrijf. Extern talent rekruteren en intern opleiden is al lang geen taboe meer bij Colruyt.’
Ook binnen de familie komen jonge leeuwen aanzetten, zo blijkt. Griet Aerts (30) werd begin dit jaar benoemd tot financieel directeur van de familiale investeringsholding Korys. Ze is de dochter van Lieve Colruyt, de oudere zus van Jef, en haalde niet alleen een diploma filosofie aan de Universiteit Gent maar studeerde er ook magna cum laude af in de financiële wetenschappen.
De prille dertiger deed eerder al ervaring op bij de Verenigde Naties, Procter & Gamble, het Wereld Economisch Forum en Colruyt. Ze krijgt nu als taak de family office die het vermogen van de familie beheert voort uit te bouwen.
Ook de kinderen van Jef hebben hun eerste stappen gezet in het bedrijf. Oudste dochter Lisa (39) werd in 2001 financieel analist bij Colruyt, zo blijkt uit haar LinkedIn-pagina. Haar zus Bo (33) verdiende haar strepen als onderzoeker bij het Vlaams Instituut voor Biotechnologie, deed daarna stage bij Colruyt, was kort aan de slag bij het medische adviesbureau MindBytes om vervolgens bij SmartWithFood te belanden, een databedrijf dat de gezondheids- en milieu- impact van voedingsproducten doorlicht en waarin Colruyt een belang van 86 procent heeft.
Zoon Jules (36) volgde een koksopleiding en werkte enkele jaren met oudgediende Jean-Pierre Roelands in de winkelketen Cru, om daarna zijn eigen weg te gaan. Vorig jaar begon hij het alternatieve pizzarestaurant Magma in Mechelen, samen met topchef Maarten Van Essche.
‘Jules is een totaal andere persoonlijkheid dan zijn vader’, zegt Roelands. ‘Hij is een echte foodie. Restaurants en keukens, dat is wat hem triggert. Bij Cru heeft hij mee de bakkerij uitgebouwd. Ik herken daarin de genen van de Colruyt-familie, origineel bakkers. Wat hij er later mee zal doen? Dat staat niet in de sterren geschreven. Hij zal doen wat hij graag doet. De Colruyt-telgen doen meestal wat ze graag doen, en terecht.’
Geen antwoord
Niet veel telgen van de vierde generatie zetten stappen in het bedrijf. Er zijn er naar schatting tien, en ze zijn verspreid over amper vijf van de negen familietakken (zie schema). ‘Eigenlijk is dat een goede zaak’, zegt Roelands. ‘Je hoeft als Colruyt-telg niet in de winkelketen te werken om familiaal betrokken te zijn. Wil dat zeggen dat het bedrijf in de toekomst minder familiaal zal worden aangestuurd? Dat zou kunnen. Het is een zeer grote marktspeler geworden, en dat maakt het niet evident.’
‘Eigenlijk weten we niets over de opvolging van Colruyt’, zegt een kaderlid. ‘Het lijkt wel het best bewaarde geheim van het bedrijf, zelfs voor interne medewerkers. Personeelsleden vragen hem weleens hoe het daarmee zit. Dan antwoordt hij: ‘Ik blijf niet zitten tot mijn 70ste’. Dat is een antwoord en tegelijk ook geen antwoord.’
Of hij en de familie het zelf niet weten? ‘Dat geloof ik niet. Ik denk dat er een plan A klaarligt, en een plan B en C.’ Jef is operationeel altijd zeer betrokken geweest, zo luidt het. De jongste twee, drie jaar nog wat meer. Het lijkt wel alsof hij nog enkele dingen wil realiseren voor hij vertrekt. ‘Hij is meer structureel bezig. Met het bedrijf vorm te geven. Welke activiteiten willen we allemaal doen? Hij is de jongste jaren een architect.’
Een architect met meerdere plannen, ook wat zijn opvolging betreft. Of, zoals hij al in 2017 tegen deze krant zei: ‘Verschillende mensen worden klaargestoomd. Ik kan u niet vertellen wie het wordt, ik wil geen prins Filip-toestanden. En nee, de mogelijke ‘prins Filip’ van Colruyt weet het zelf nog niet.’
'Wie Jef ook zal opvolgen, er is nood aan een frisse wind bij Colruyt' - De Tijd
Read More
No comments:
Post a Comment