De noodtoestand is zo groot dat we elke extra molecule CO₂ moeten vermijden, zegt geoloog en ecomodernist Manuel Sintubin. We moeten ons dringend wapenen tegen de gevolgen van klimaatverandering, want ‘we zijn vergeten dat de natuur hard kan uithalen’.
‘Ik heb ergens nog een oude badge van ‘kernenergie, nee bedankt’ liggen, maar ik kan hem niet meer terugvinden’, zegt Manuel Sintubin met een glimlach. De professor geologie is gespecialiseerd in aardbevingen, maar ook een veelgehoorde kritische stem in debatten rond energie en klimaat en een boegbeeld van de ecomodernisten, een stroming die een duurzame samenleving nastreeft inclusief het gebruik van kernenergie. Daarmee botst Sintubin met de traditionele groene beweging, die volgens hem ‘niet meegaat met de tijd en vasthoudt aan de antinucleaire stroming uit de jaren 70’.
Toen in 2003 de kernuitstap werd beslist, keek hij nog anders naar kernenergie. ‘We werden nog niet met de neus op de feiten gedrukt over de noodtoestand van het klimaat. Nu wel. Daarom heb ik het er moeilijk mee dat we nog zo veel over nieuwe gascentrales praten. Dat is tenenkrullend. Het is niet verstandig de huidige generatie kerncentrales vroegtijdig stil te leggen.’
‘Every bit of warming matters, every year matters, every choice matters’, citeert Sintubin een klimaatrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change uit 2018. ‘Telkens je de wagen laat staan en de fiets neemt, zijn dat CO₂-moleculen die niet de atmosfeer ingaan en die je niet moet compenseren of eruithalen.’
In de strijd tegen de klimaatverandering is er één doel: zo snel mogelijk een nettonuluitstoot van CO₂ bereiken. Als we daar wereldwijd in slagen, stabiliseren we het klimaat op een opwarming van zowat 2 à 3 graden Celsius. Daarna moeten we proberen CO₂ uit de lucht te halen.
We hebben de luxe niet om CO₂-vrije kerncentrales af te danken.
‘Een gascentrale openen leidt tot jarenlang meer CO₂-uitstoot. Dat wordt goedgepraat door het Europese emissierechtensysteem ETS (waardoor in theorie elders centrales die nog meer vervuilen uit de markt worden geduwd, red.), maar ik heb het daar moeilijk mee. Dat is vanuit een globaal perspectief een foute beslissing. We hebben de luxe niet meer om CO₂ -vrije kerncentrales af te danken. De belofte dat gascentrales later op waterstof zullen draaien, is wishful thinking waar we in deze noodtoestand geen boodschap aan hebben’, zegt Sintubin.
‘De Vivaldi-coalitie vindt dat ze duidelijkheid schiep over de kernuitstap, maar de realiteit bewijst het tegendeel: we zijn nog altijd bezig over het al dan niet langer openhouden van twee kernreactoren. Niemand betwist dat de kernuitstap volgend jaar begint, maar het is onzeker wanneer de laatste reactor sluit: in 2025 of tien of twintig jaar later. Was die knoop eerder doorgehakt, dan had de minister van Energie zich kunnen profileren met hernieuwbare energie in plaats van met nieuwe gascentrales.’
Tijdens lezingen in parochiezalen wil Sintubin een positief verhaal brengen als mensen vragen wat ze zelf kunnen doen. ‘Ze moeten geen veganist worden’, zegt hij. ‘Maar wie af en toe de biefstuk vervangt door iets vegetarisch levert al een bijdrage. De overheid zegt nu echter dat ze eerst meer CO₂ zal produceren en dat het pas later beter wordt. Dat is een zeer slechte boodschap om iedereen mee te geven.’
Energiespecialisten zeggen dat er zelfs met twee kernreactoren gascentrales moeten bijkomen om het licht aan te houden in de winter.
Sintubin: ‘Dat is nog niet uitgeklaard. Een studie van de CREG (de energieregulator, red.) zegt dat we nieuwe gascentrales misschien niet nodig hebben, mede omdat de winters zachter worden.’
Wie durft te voorspellen dat we de komende tien jaar geen strenge winter meer zullen hebben?
Sintubin: ‘Het hangt ook af van hoeveel schaarste je durft toe te laten en het risico dat je neemt om in bepaalde situaties enkele uren geen stroom te hebben. We hanteren zeer strenge parameters, maar we zouden meer kunnen differentiëren. In de VS zijn ze het gewoon om af en toe even zonder stroom te vallen. Die schaarste kan ertoe leiden dat er snel meer innovatie en nieuwe oplossingen komen. In de uitzonderlijke situatie in 2018 (toen veel kerncentrales werden stilgelegd, red.) kwamen er ook plots oplossingen, zoals stroomboten uit Turkije.’
U wilt ook de deur openhouden voor een nucleaire renaissance.
Sintubin: ‘We moeten vooral inzetten op wat goedkoop is en werkt: wind op zee. Thoriumreactoren en andere nieuwe nucleaire technologie zijn wishful thinking waar we geen rekening mee kunnen houden. Laat het onderzoek maar voortgaan, misschien is het een deel van de oplossing in 2050 voor ons, Afrika of Zuidoost-Azië, waar de uitdagingen nog groter zijn.’
14.000 wetenschappers waarschuwden deze week dat de kantelpunten voor het klimaat bereikt zijn. In ons land waren er de voorbije weken zware overstromingen.
Sintubin: ‘Wetenschappers zeggen al decennia dat door de klimaatverandering de gemiddelde storm zwaarder wordt en de kans op extremen stijgt. Niemand ontkent dat nog. We zien nu dat een blokkering van de straalstroom (zeer sterke wind op 10 kilometer hoogte, red.) tegelijk tot een hittegolf in Canada en watersnood bij ons leidt.’
Manuel Sintubin (56)
- Professor geodynamica aan het departement Aard- en Omgevingswetenschappen aan de KU Leuven.
- Is gespecialiseerd in aardbevingen, maar ook een kritische stem rond klimaat en energie.
- Is een boegbeeld van het ecomodernisme in Vlaanderen. Hij profileert zich als een voorstander van kernenergie.
Staan zulke natuurrampen ons vaker te wachten?
Sintubin: ‘Een vulkaanuitbarsting op een onbewoond eiland geeft mooie televisiebeelden, maar is geen natuurramp. Dat wordt het pas als mensen zijn blootgesteld en als die kwetsbaar zijn. Dat zagen we duidelijk in de Vesdervallei, met zeer veel schade aan de huizen van de zwaksten in de vallei, maar niet bij de villa’s op de hellingen.’
‘De kosten voor die zware schade hadden we beter geïnvesteerd in mitigatie (het voorkomen, red.) van of adaptatie aan klimaatverandering. We moeten de juiste balans tussen beide vinden, maar in deze noodtoestand wordt adaptatie cruciaal. Dat is geen symptoombestrijding, maar een kwestie van voorbereid zijn op wat potentieel op ons afkomt, zoals door aardbevingsbestendig te bouwen.’
‘De overstromingen van 1953 waren een serieuze reminder, maar we zijn vergeten dat de natuur hard kan uithalen. We moeten leren leven met risico’s en de weerbaarheid verhogen. Bij overstromingen sakkeren jonge mensen in een nieuwbouwwijk op de burgemeester en de riolering, maar de boerin van 80 jaar zette wel haar meubels voordien op stenen.’
‘Er zijn nieuwe Deltaplannen nodig, hier en in Afrika. Als geoloog kies ik oplossingen die met de natuur meegaan. Tegenwringen door hogere dijken te bouwen heeft geen zin. We moeten de rivieren weer meer plaats geven. In de Demervallei is een ramp uitgebleven omdat de rivier daar wel de ruimte krijgt. Aan de kust moeten we de duinen uitbreiden. We zullen een deel van de polders onherroepelijk ooit terug moeten geven aan de zee.’
Een deel van de polders zullen we ooit aan de zee moeten teruggeven.
Geen enkele kustburgemeester zal een deel van zijn gemeente willen opgeven.
Sintubin: ‘We zijn het verleerd om op de lange termijn te denken, maar burgers en politici moeten het wel doen. Waarom doen we niet zoals de native Americans, die rekening houden met de impact op zeven generaties later?’
Na de zware strijd tegen de CO₂-uitstoot wachten ons grote inspanningen in adaptatie. Dat is geen prettig vooruitzicht.
Sintubin: ‘Dat is wat in het Engels een wicked problem heet, nagenoeg onoplosbaar: we moeten naar de combinatie van mitigatie en adaptatie die het snelst de meeste winst oplevert. Adaptatie is ook de Blue Deal van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), een mooie combinatie van veel water maximaal opvangen en in de bodem laten dringen. Door de watertafels aan te vullen pakken we de droogte aan.’
De betonstop mag er snel komen?
Sintubin: ‘Dat is zo’n evidentie. Waarom blijven we rond de pot draaien? Een uitdoofbeleid in overstromingsgevoelige gebieden is het minste dat er moet komen.’
Geoloog Manuel Sintubin: 'Gascentrales zijn fout signaal om mensen mee te krijgen in klimaatstrijd' - De Tijd
Read More
No comments:
Post a Comment