Op de vijfde en laatste zittingsdag van het Arco-proces voor de Brusselse ondernemingsrechtbank worden vandaag de slotpleidooien gehouden. De ruim 2.000 coöperanten die na de zomer een uitspraak mogen verwachten, ervaren het proces allicht eerder als frustrerend dan als verhelderend.
Het was een kleine, onopvallende aankondiging ergens achteraan in de kranten, eerder deze maand. Arcopar, een van de belangrijkste takken van Arco, de gekapseisde investeringsmaatschappij van de christelijke arbeidersbeweging, liet verstaan dat zijn algemene aandeelhoudersvergadering voor het tweede jaar op rij werd uitgesteld. De pandemie maakt bijeenkomsten van een groot aantal personen nog altijd niet mogelijk, was de uitleg.
Op basis van de opkomst voor het Arco-proces dat de voorbije maand werd gepleit voor de Brusselse ondernemingsrechtbank, hadden de vereffenaars zonder moeite hun algemene vergadering kunnen laten doorgaan. Ook de ondernemingsrechtbank had gerekend op massale belangstelling voor het Arco-proces. Om die reden werd besloten alle zittingen door te laten gaan in Justitia, het nieuwe gerechtsgebouw in het oude NAVO-hoofdkwartier in Evere.
Maar op de zittingen daagde telkens hooguit een twintigtal Arco-coöperanten op. De twee extra zalen met een honderdtal stoelen om alles volgens de coronaregels te laten verlopen bleven ongebruikt, waardoor het nog meer opviel dat een klein leger politieagenten was opgetrommeld voor de beveiliging. Vandaag, op de vijfde en laatste zittingsdag van het proces, kunnen coöperanten die dat wensen ook getuigen voor de rechter. Het valt te betwijfelen of er daardoor fors meer mensen naar Evere zullen afzakken.
Nochtans draait het proces om een van de grootse financiële drama’s uit de Belgische geschiedenis. Na de ondergang van de bank Dexia in de herfst van 2011 viel ook het doek voor Arco, de investeringsmaatschappij van de christelijke arbeidersbeweging die volop in de Belgisch-Franse financiële groep had belegd. Daardoor zagen de bijna 800.000 coöperanten van Arco hun belegging in rook opgaan. Het totale verlies wordt geschat op 1,5 miljard euro.
Bijna 2.200 van die gedupeerde coöperanten, bijgestaan door het juridisch adviesbureau Deminor, begonnen al in 2014 een procedure waarbij ze een schadevergoeding van iets meer dan 9 miljoen euro eisen van Arco, de voormalige topvrouw Francine Swiggers, de staatsbank Belfius en de Belgische overheid. Die vier partijen hebben volgens Deminor jarenlang beleggers om de tuin geleid. Daardoor hebben die tegen beter weten in hun spaarcenten in Arco-aandelen gestopt of zijn ze te lang aan boord gebleven toen het al de verkeerde kant opging met de investeringsmaatschappij.
Beleggersnachtmerrie
Een schadevergoeding van 9 miljoen lijkt niet enorm, maar de zaak kan veel grotere gevolgen hebben. Want als de voorzitter van de ondernemingsrechtbank, Natalie Swalens, het Deminor-kamp gelijk geeft, komen Arco, de Belgische overheid en Belfius onder zware druk om een nieuwe compensatieregeling uit te tekenen voor de rest van de 800.000 getroffen Arco-coöperanten.
Eerdere pogingen om zo’n oplossing te vinden strandden in de laatste rechte lijn. Dat is meteen het grootste verschil met die andere beleggersnachtmerrie: Fortis. Ageas, de erfgenaam van die financiële groep, bereikte vijf jaar geleden wel een historische miljardenschikking met een aantal belangenorganisaties. De vzw ArcoClaim, een belangenorganisatie die zich ook partij heeft gesteld in de Deminor-zaak, blijft aansturen op zo’n minnelijke schikking voor de Arco-coöperanten.
Eigenlijk draait de zaak om één heel duidelijke vraag: werden de Arco-coöperanten misleid? En indien ja, door wie? Voor de advocaten van Deminor is het eenvoudig. Volgens hen is iedereen op een of ander moment betrokken geweest bij wat ze de ‘grootste misleiding in de Belgische geschiedenis’ noemen. ‘Liefst een op de vijftien Belgen is hier rechtstreeks bij betrokken geweest. Dat is ongezien’, benadrukte Stijn Demeulenaer van Everest Law, het advocatenbureau dat de gedupeerde coöperanten vertegenwoordigt die Deminor rond zich had verzameld.
Op het ogenblik dat alles al om zeep was, is zij blijven volhouden dat Arco zich in een betere situatie bevond.
Volgens het Deminor-kamp stelde Arco de aandelen in zijn verschillende vennootschappen jarenlang voor als een aantrekkelijker alternatief voor een spaarboekje, en even veilig. Bacob, de bank van de christelijke werknemersbeweging en de voorganger van Belfius, verkocht vanaf het midden van de jaren negentig die Arco-aandelen op een agressieve manier om zijn risicovolle expansie te financieren. Zelfs toen het grondig fout begon te lopen bleef zowel Arco als topvrouw Swiggers de situatie bij de investeringsmaatschappij te rooskleurig voorstellen. ‘Op het ogenblik dat alles al om zeep was, is zij blijven volhouden dat Arco zich in een betere situatie bevond’, stelde Demeulenaer tijdens zijn pleidooi. Op die manier wilde de investeringsmaatschappij een exodus van bezorgde coöperanten vermijden, luidt de aanklacht.
De Belgische staat krijgt hetzelfde verwijt. De federale regering zou lang hebben verzwegen dat de Raad van State al gewaarschuwd had dat Europa moeite zou hebben met de staatswaarborg die ze had beloofd voor de tegoeden van de Arco-coöperanten. Daardoor zouden veel beleggers hun deelbewijzen niet hebben verkocht. Ze waren gesust door de gedachte dat hun geld veilig was.
De ondernemingsrechtbank moet de komende weken oordelen hoe zwaar de bewijslast is om die ‘Grote Misleiding’ aan te tonen. Deminor pakte de voorbije dagen uit met getuigenissen van coöperanten en Bacob-kantoorhouders, infobrochures waarin over veilige beleggingen werd gesproken en interviews met politici en Arco-topvrouw Swiggers.
Kijken met de bril van nu
Maar je mag al die documenten en getuigenissen van toen niet interpreteren met de kennis van vandaag, waarschuwt de tegenpartij. Niemand had kunnen voorzien dat de Amerikaanse bank Lehman Brothers in september 2008 zou omvallen en dat kort daarop in ons land grootbanken als Fortis en Dexia zouden kantelen, was de boodschap.
‘Veilig en risicoloos was toen niet hetzelfde als in 2020’, stelden de Arco-advocaten Koen De Maeyer en Peter Siebens van DLA Piper. Volgens hen was in de jaren tachtig en negentig een belegging in de investeringsmaatschappij Arco wel degelijk even weinig risicovol als die in een spaarboekje, omdat er tot eind jaren negentig geen depositogarantie voor spaartegoeden was.
Als de Belgische staat niet razendsnel had ingegrepen om de banken in 2008 overeind te houden, was Dexia en dus ook Arco toen al overkop gegaan.
De advocate van Swiggers waarschuwde eveneens voor ‘hindsight bias’: de zaken van toen bekijken met een bril van nu. ‘Het is achteraf makkelijk om te beweren dat iemand de schuldige is’, wierp Swiggers’ advocate Eline Tritsmans op. Belfius-advocaat Benoît Allemeersch deed een dramatische oproep om de bank ‘niet te offeren op het altaar van de hindsight bias’. De Belgische staat profileert zich dan weer als brandblusser van dienst. Als hij niet razendsnel had ingegrepen om de banken in 2008 overeind te houden, was Dexia en dus ook Arco toen al overkop gegaan. En hadden de coöperanten al veel sneller hun geld verloren.
En zo blijkt geen enkele partij die toen aan de knoppen zat verantwoordelijk voor wat tijdens de crisis gebeurde. ‘Straks is het nog alleen onze fout geweest’, mopperde een coöperant van achter haar mondmasker toen ze na de pleidooien van Belfius en de Belgische staat het gerechtsgebouw in Evere buiten wandelde.
Procedureslag
Tijdens de voorbije zittingen in Evere werd ook duidelijk waarom sommigen blijven aansturen op een minnelijke schikking in het Arco-dossier. Al van bij de start werd over complexe juridische kwesties gedebatteerd die op zich niets met de kern van de zaak te maken hebben. Dat doet vrezen dat we vertrokken zijn voor een nieuwe procedureslag die nog jaren kan aanslepen.
Al van bij de start van het proces werd gediscussieerd over complexe juridische kwesties. Meteen is duidelijk waarom sommigen blijven aansturen op een schikking in de Arco-zaak.
In die technische discussies komen telkens twee fundamentele vragen naar boven. Is het terecht dat de ruim 2.000 coöperanten als een homogene groep optreden? En zijn de feiten niet verjaard?
Niet iedere coöperant is op hetzelfde moment ingestapt om dezelfde reden. Bovendien belegden mensen in verschillende dochters van de Arco-groep, klinkt het bij de verdediging. Volgens die redenering zou iedere betrokkene zelf moeten bewijzen of hij misleid is.
De coöperanten hadden ook een contractuele relatie met Arco. Als ze tien jaar nadat ze hun contract hadden ondertekend niet in actie zijn geschoten, is de kwestie verjaard, zegt de tegenpartij. Bij misleiding begint die verjaringstermijn van tien jaar pas te lopen vanaf het moment waarop ze werd vastgesteld. Volgens Deminor is dat 8 december 2011, de dag waarop Arco in vereffening ging. Maar dat is volgens onder andere de Arco-advocaten naast de kwestie, omdat niet voor iedere individuele coöperant werd aangetoond hoe en wanneer die misleid werd.
Alsof de zaken nog niet complex genoeg zijn, is er nog de kwestie ArcoClaim. Die belangengroep, die 12.000 coöperanten vertegenwoordigt, voert een andere procedure voor de rechtbank van eerste aanleg, maar raakte bij dit dossier betrokken nadat een van de coöperanten die zich bij Deminor had aangesloten was overgestapt.
ArcoClaim vraagt de Brusselse ondernemingsrechtbank beide dossiers samen te voegen. Deminor wil er niet van horen. Het vreest dat de kwestie tien jaar na de vereffening nog eens op de lange baan wordt geschoven. Al kan je het verhaal ook van de andere kant zien. Als straks helemaal in het nadeel van de Deminor-coöperanten zou worden beslist, een scenario dat de meeste waarnemers wel onwaarschijnlijk achten, is de ArcoClaim-zaak de laatste kans voor de gedupeerden om nog voor de rechtbank hun gram te halen.
Historisch proces
Net geen tien jaar nadat Arco in vereffening is gegaan, begon eerder deze maand het proces rond de investeringsmaatschappij van de christelijke arbeidersbeweging. Bijna 2.200 coöperanten, verzameld door het adviesbureau Deminor, menen dat ze jarenlang werden misleid door Arco, Arco-topvrouw Francine Swiggers, Belfius (als opvolger van Bacob-bank) en de Belgische overheid.
Waarom is dit belangrijk?
De gedupeerde coöperanten die naar de rechter zijn gestapt kunnen een schadevergoeding krijgen. Maar bij een vonnis in het nadeel van Arco & co. neemt allicht de druk toe om alsnog een oplossing te vinden voor de ruwweg 800.000 andere coöperanten die door het Arco- debacle hun centen in rook zagen opgaan.
Wanneer valt een vonnis?
Naar verwachting spreekt de Brusselse ondernemingsrechtbank zich in september uit. Of daarmee een punt achter de pijnlijke Arco-saga kan worden gezet, valt te betwijfelen. Mogelijk wordt het vonnis het begin van een nieuwe procedureslag.
Zowat alle partijen merkten tijdens de voorbije zittingen op dat dit proces een moment van catharsis kon zijn voor de gedupeerde Arco-coöperanten. Een moment waarop ze kunnen worden gehoord, tien jaar na de implosie van de investeringsmaatschappij. Ook Swalens, de voorzitster van de ondernemingsrechtbank, benadrukte bij de start van het proces hoe belangrijk het was dat iedereen eindelijk kon pleiten in dit pijnlijke dossier.
Maar of dat betekent dat de coöperanten in september, wanneer een uitspraak wordt verwacht, helemaal zullen weten waar ze aan toe zijn is een andere vraag. ‘De kans is groot dat dit een vonnis met veel mitsen en maren wordt waartegen men weer in beroep zal gaan’, zuchtte een van de betrokken partijen in de wandelgangen. ‘Maar ik verwacht niet dat er totaal niets uit de bus zal vallen voor de coöperanten. Het kan ook best zijn dat de beslissing van de rechtbank de politiek dwingt alsnog een oplossing uit te werken.’
De kans is daarom groot dat we bij een vonnis in september vertrokken zijn voor een nieuwe juridische marathon rond Arco. Het maakt dat veel gedupeerde coöperanten dit Arco-proces veeleer als frustrerend dan als louterend ervaren. ‘Het maakt me niet uit wat hier wordt gezegd’, vatte een van de aanwezige coöperanten het proces samen. ‘Ik wil gewoon mijn geld terug.’
De frustrerende Arco-marathon is nog niet gelopen - De Tijd
Read More
No comments:
Post a Comment