Michel Doukeris erft van zijn voorganger Carlos Brito de grootste en meest winstgevende brouwer ter wereld. Maar het bedrijf kampt met de gevolgen van een misrekening die Brito in 2016 maakte.
Vijftien jaar CEO zijn van een van de grootste bedrijven ter wereld. De Braziliaan Carlos Alves de Brito (60) deed wat veel collega-managers hem niet nadoen. Maar nu stapt hij op. Amerikaans directeur Michel Doukeris volgt hem op. Wat erft hij?
De grootste brouwer ter wereld
‘Met de komst van een nieuwe CEO zal een nieuwe wind door het bedrijf waaien’, zei de voorzitter van AB InBev toen hij vlak na kerstmis 2005 aankondigde dat Brito met onmiddellijke ingang CEO werd. Een voorspelling die uitkwam, want vijftien jaar later is AB InBev de grootste brouwer ter wereld, ver voor Heineken en Carlsberg. Een derde van alle bier wereldwijd komt uit de brouwerijen van AB InBev.
Carlos Brito neemt afscheid als CEO
Na vijftien jaar aan de top van de brouwer AB InBev zegt Carlos Brito het CEO-schap vaarwel. 'Ik heb 32 jaar lang een ongelooflijke tijd gehad bij AB InBev. Nu is het tijd voor een nieuwe wind', vertelt hij in een afscheidsinterview.
De architecten achter AB InBev maakten een weloverwogen keuze toen ze Brito CEO maakten, een jaar na de fusie van het Braziliaanse AmBev en de Belgische Stella Artois- en Jupiler-brouwer Interbrew. Brito is de pupil van de Braziliaanse aandeelhouders Marcel Herrmann Telles, Carlos Alberto Sicupira en zeker van Jorge Paulo Lemann. Die laatste heeft een nauwe band met Brito. Hij betaalde veertig jaar geleden de studies van de jonge Brito aan de prestigieuze universiteit Stanford. ‘Ik had een overheidsbeurs om naar een andere school te gaan, maar niet zo’n goede school als Stanford. Lemann heeft dat voor mij mogelijk gemaakt, zei Brito in 2014 aan De Tijd. ‘Dat heeft me een opleiding, een job en een vrouw opgeleverd.’ Die vrouw, met wie hij vandaag vier kinderen heeft, leerde Brito kennen toen hij in de jaren 90 aan de slag ging voor Lemanns bank Banco Garantia.
Als CEO deed Brito wat zijn Braziliaanse drie peetvaders van hem verwachtten: grote overnames.
Naarmate Brito zijn gang ging, werd het bedrijf wat minder Belgisch. Het officiële hoofdkantoor staat nog altijd naast de Dijle in Leuven, maar het echte beslissingscentrum ligt in New York. De Belgen verdwenen uit de directie. Jan Craps is vandaag de enige Belgische AB InBev-topper. Hij is directeur van de Aziatische brouwerijen.
‘De Belgische adellijke aandeelhoudersfamilies gaven de operationele teugels in 2004 aan de Brazilianen en waren tevreden met de prestaties van Brito’, zegt Ina Verstl, bierjournalist van het Duitse vakblad Brauwelt International en schrijver van een boek over de consolidatie in de wereldwijde biersector. Brito koos voor Brazilianen omdat die naar eigen zeggen ‘beter ontwikkeld’ waren. ‘De Brazilianen hadden een cultuur van mensen te laten groeien in het bedrijf. Interbrew had nooit de tijd genomen om zijn mensen zich te laten ontwikkelen’, zei hij in 2014. ‘Dus toen de twee bedrijven samensmolten tot InBev hadden ze niet overal de mensen van het juiste kaliber.’
De meest winstgevende brouwer ter wereld
AB InBev boekt anno 2021 de helft van alle winst die brouwers wereldwijd maken met bier. Ook dat is een verwezenlijking van Brito, Lemann, Telles en Sicupira. Brito implementeerde de leer van de drie Brazilianen bij AB InBev en bij alle bedrijven die het overnam: zuinigheid en spaarzaamheid zijn troef en leiden tot meer winst.
Toen Brito in 2004 directeur werd van de Canadese InBev-dochter Labatt, sloot hij twee brouwerijen en ontsloeg hij 20 procent van het personeel. Hij introduceerde het befaamde systeem van 'zero-based budgetting', dat vandaag tot de kern van het AB InBev-DNA behoort. Normaal maakt een bedrijf zijn jaarbegroting op basis van de onkosten die het een jaar voordien maakte. Gaf het toen bijvoorbeeld 200.000 euro uit aan A4-papier, dan is dat het richtcijfer voor het nieuwe budget. Niet zo bij AB InBev: de teller gaat elk jaar op nul. De managers moeten verantwoorden waarom ze meer nodig hebben.
Ook na de overname van Anheuser-Busch haalde Brito de hakbijl boven. Hij focuste op de kernactiviteiten en verzamelde geld door minder belangrijke onderdelen te verkopen. De helikopters, privéjets en de tien Amerikaanse pretparken van Anheuser-Busch gingen de deur uit. Ook intern ging de vinger op de knip. De gratis bierbakken voor het personeel verdwenen bijvoorbeeld. Brito bespaarde in totaal 1,5 miljard dollar jaarlijkse kosten. De overname van Modelo leverde nog eens 600 miljoen op. De overname van SABMiller 3,2 miljard dollar.
In 2005 mocht InBev 28,6 procent van zijn omzet als brutobedrijfswinst in de boeken schrijven. Tien jaar later had AB InBev een ebitda-marge van 32 procent. In 2019 ging het om 40 procent.
‘De grootste verwezenlijking van Brito zijn zonder twijfel die megaovernames en vooral de doeltreffende manier waarop hij de overgenomen bedrijven integreerde’, zegt Verstl. ‘Voor Anheuser-Busch regelde hij financiering in volle financiële crisis. Je moet het maar doen: zo’n grote bedrijven kopen, hun hoofdkantoor binnenlopen en met een spreadsheet in de hand zeggen: jij, jij en jij mogen vertrekken. Toch kreeg hij het overblijvende personeel mee.’
Verlamd door schulden
In 2015 keerde het tij. Brito mispakte zich aan de overname van SABMiller. AB InBev betaalde liefst 79 miljard pond. Dat was 44 keer de nettowinst en de helft meer dan wat het bedrijf op de beurs waard was.
AB InBev ging massaal schulden aan om de overname te betalen. De gevolgen zijn vijf jaar later nog te zien in de balans. Terwijl AB InBev eerdere overnames snel achter zich liet, had het bedrijf door de overname van SABMiller eind vorig jaar nog 82,7 miljard dollar schulden, of 4,8 keer de brutobedrijfswinst. ‘AB InBev heeft te veel betaald voor SABMiller, dat al strak gemanaged was en waar relatief weinig te besparen viel’, zegt Verstl. ‘Aan de paniekverkopen die AB InBev de voorbije tijd deed, zie je dat het zich mispakt heeft aan zijn schuldgraad. Het verkocht vorig jaar zijn Australische brouwerijen en bracht zijn Aziatische tak apart naar de beurs.’
Op een bepaald moment waren de onderhandelingen met SABMiller erg vergevorderd. Ik denk dat Brito niet meer op zijn stappen durfde terug te komen. Het zou zijn narratief doorbreken.
Hoe komt het dat iemand zo spaarzaam als Brito te diep in de buidel tastte? ‘Hij heeft zich simpelweg mispakt’, zegt Verstl. ‘Hij dacht dat de grootaandeelhouders van SABMiller - de zakenfamilie Santo Domingo en tabaksgroep Altria (Marlboro) - sneller zouden toehappen. Maar ze bleken gewiekste onderhandelaars. Op een bepaald moment waren de onderhandelingen erg vergevorderd. Ik denk dat Brito niet meer op zijn stappen durfde terug te komen. Dan zou de Braziliaanse machine na jaren van succes vastlopen. Dat paste niet in het verhaal dat Brito met AB InBev wilde schrijven: de kleine regionale brouwer die 's werelds grootste werd.’
Toch benadrukt Verstel dat de overname van SABMiller een collectief falen was. ‘Brito voerde de onderhandelingen met financieel directeur Felipe Dutra, maar natuurlijk met ruggespraak van de Braziliaanse en Belgische families. Zij hebben hun akkoord gegeven voor de deal.’
Brito heeft geen spijt van de overname en de prijs. Het is een langetermijninvestering, zei hij donderdag in een afscheidsinterview. ‘Ik heb geen enkele spijt van de overname van SABMiller. Die deal heeft ons bedrijf getransformeerd tot een echte wereldbrouwer. We werken niet voor de komende drie of vier jaar. Maar voor de volgende 100 jaar.’
Amper groei
De schuldenberg werkt verlammend. ‘Brito stak de voorbije vijf jaar veel energie in plannen voor schuldvermindering. Die tijd kon hij niet investeren in de creatie van groeiplannen’, zegt Verstl.
De vraag rees of Brito wel in staat was duurzame organische groei te creëren. Daarin stelde hij verschillende keren teleur. In 2017 en 2018 trappelde AB InBev ter plaatse met 0,2 en 0,3 procent volumegroei.
Tekenend is dat het bedrijf er niet in slaagt zijn ambitieuze doelstelling uit 2018 te halen. In 2020 - ten laatste 2022 - wil of wou AB InBev 100 miljard dollar omzet boeken. Vorig jaar zat het aan 46,9 miljard dollar omzet. In het coronavrije 2019 was er ‘maar’ 52,3 miljard dollar omzet.
Om zijn doel van 100 miljard dollar omzet in 2020 te halen, had AB InBev overnames nodig. Waarom die er niet kwamen? Er was geen geld voor.
‘Toen AB InBev het groeiplan smeedde, wist het al dat het niet zou lukken met organische groei alleen’, zegt Verstl. ‘Ze hadden overnames nodig, zij het kleinere dan vroeger. Waarom die er niet kwamen? Omdat ze er simpelweg het geld niet voor hadden door hun hoge schuldenlast.’
Dat de omzet minder dan verwacht groeide heeft ook te maken met SABMiller. AB InBev kocht het bedrijf omdat het sterk was in Afrika. Dat continent zou volgens AB InBev dé groeipool van de toekomst zijn. Daar is voorlopig niets van te zien. ‘Die forse groei zal er ook niet snel komen. Misschien zelfs nooit’, zegt Verstl. ‘Afrika is een politiek en economisch volatiel continent. Dat is trouwens de reden waarom SABMiller indertijd ontstond. Het Afrikaanse South African Breweries (SAB) nam Miller in 2001 over omdat het stabiliteit zocht in de Amerikaanse thuismarkt van Miller.’
Ook de economie stak AB InBev tegen. Een groot deel van zijn omzet boekt de brouwer in ‘groeilanden’ als Brazilië en Mexico. Maar de economieën stonden er de voorbije jaren onder druk, waardoor munten als de real, de rand en de peso in waarde daalden. Het gevolg: AB InBev kreeg minder inkomsten binnen dan verwacht. Dat verergerde het schuldenprobleem, want het gros van zijn schulden maakte AB InBev in dollar.
Gehalveerde beurskoers
Dat de schuldenberg als een molensteen rond de nek van AB InBev hangt, is te zien op de beurs. Op zijn piek in het najaar van 2016 - in de euforie na de overname van SABMiller - was het AB InBev-aandeel 122 euro waard. Vandaag is dat met 58 euro nog maar de helft. In dezelfde periode werd het aandeel van grote concurrent Heineken bijna 30 procent meer waard.
Het moet frustrerend zijn voor de aandeelhouders. Zeker voor ex-SABMiller-eigenaars Altria en de familie Santo Domingo, die samen 17 procent van het bedrijf controleren. Zij werden in 2016 deels met AB InBev-aandelen betaald en zagen de waarde van hun aandelen in de voorbije jaren fors dalen. Bovendien kregen ze aanzienlijk minder dividend. In 2016 betaalde AB InBev een brutodividend van 3,60 euro per aandeel. Dat was in het voorbije boekjaar amper 50 cent. Altria en de Santo Domingo’s zijn contractueel verplicht hun aandelen vijf jaar bij te houden. Tot in oktober dit jaar.
De twee grootaandeelhouders deden al pogingen om AB InBev weer op koers te krijgen. Het was een teken aan de wand dat twee jaar geleden Martin Barrington - de voormalige CEO en voorzitter van Altria - voorzitter werd bij AB InBev. Een jaar na zijn aanstelling mocht Felipe Dutra vertrekken.
Verouderde strategie en stijl
‘Als AB InBev wil heropleven, heeft het een nieuw narratief nodig’, concludeert Verstl. ‘En dat kan niet met Brito. Hij is de man van het oude AB InBev, het bedrijf van de grote overnames. In zekere zin is Brito in dit verhaal vergelijkbaar met Angela Merkel. Zij richtte geen puinhoop aan, maar Duitsland heeft nood aan een nieuw gezicht en een nieuw verhaal.’
De aandeelhouders van SABMiller werden deels in aandelen betaald. Die halveerden in waarde, maar de aandeelhouders moeten hun aandelen tot eind dit jaar niet verkopen.
Wat precies zal veranderen, is koffiedik kijken. ‘Maar de nieuwe CEO heeft nog even tijd om een groeipad uit te tekenen’, zegt Verstl. ‘Brito bleef aan om de eerste impact van de coronacrisis te incasseren. Doukeris moet het bedrijf nu voorbij de crisis laveren. Als hij dat beter doet dan de concurrentie, kan hij daar de komende jaren mee uitpakken, voor echt een nieuwe weg in te slaan.’
‘Ik zie twee opties. Ofwel slaagt de nieuwe CEO erin investeerders te overtuigen van de kracht van organische groei. Ofwel krimpt AB InBev net, door bedrijfstakken te verkopen aan goed gefinancierde investeringsfondsen, die zich klaarmaken om na de coronacrisis overnames te doen. Zo kunnen enkele aparte bedrijfstakken AB InBev meer opleveren dan als ze in de groep blijven.’
Ook in stijl kan de nieuwe CEO nieuwe accenten leggen. ‘Daarin was Brito ietwat ouderwets’, zegt Verstl. ‘Hij hield zich altijd aan het script. Hebt u hem ooit iets horen zeggen over Black Lives Matter, zoals heel wat Amerikaanse CEO’s de voorbije jaren deden? Ook toen de populist Jair Bolsonaro president werd van Brazilië en half de wereld moord en brand schreeuwde, bleef Brito stil. Hij hield zich altijd aan het script dat zijn communicatieteam opstelde. Kreeg hij een ongemakkelijke vraag, dan antwoordde hij ‘next question’.
Brito is te vergelijken met Angela Merkel. Zij richtte geen puinhoop aan, maar Duitsland heeft nood aan een nieuw gezicht en een nieuw verhaal.
Die houding is herkenbaar voor waarnemers. ‘Hij gaf me eens 15 minuten uitleg over iets. Thuis ontdekte ik dat hij woordelijk dezelfde uitleg had gegeven aan The Wall Street Journal’, zei bierjournalist Harry Schuhmacher in 2012 aan het magazine Bloomberg Businessweek.
Omdat hij zich steevast aan het script hield en hij het imago had van meedogenloze saneerder, kreeg Brito de bijnaam La Máquina - De Machine.
‘Doukeris zal een nieuwe wind doen waaien bij AB InBev, maar geen revolutie teweegbrengen’, zegt Verstl. ‘Verwacht niet elke week een opiniërend artikel van zijn hand over een maatschappelijk probleem. Maar ik verwacht wel dat hij zich meer zal uiten over maatschappelijke thema’s. Hij zal een keer meer dan Brito zeggen dat het milieu hem echt na aan het hart ligt.’
AB InBev neemt afscheid van 'De Machine': de erfenis van Carlos Brito - De Tijd
Read More
No comments:
Post a Comment